عشق مجاز و عشق حقیقی عالم معنا

هنرمند كسى است كه اول عاشق شود و سپس با عشق'>عشق زيبايى را صيد كند، زيرا زيبايى در همه چيز جلوه‌گر است، حتى در ذات كوچك عالم نيز حضور دارد. خداى متعال در بسط اين زيبايى مى‌فرمايد:

وَ لَكُمْ فِيها جَمالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَ حِينَ تَسْرَحُونَ.

براى شما زيبايى است در كيفيت بازگشت دادن گوسفندان، شبانگاه از چراگاه و نيز در نحوۀ رها كردن آنها در بامداد به سوى چراگاه.

هنرمند اين زيبايى را بايد به تصوير بكشد يا بنويسد يا بخواند. كسى كه زيبايى را در عالم هستى مى‌شناسد و آن را صيد مى‌كند، «رند» است و ابزار صيد او نيز «نظربازى» است، يعنى ديدۀ جمال‌بينى و زيباشناسى پيدا كردن است. كسى كه عاشق و رند و نظرباز باشد، در واقع هنرمند واقعى است؛ به قول حافظ:

عاشق و رند و نظربازم و مى‌گويم 

فاش تا بدانى كه به چندين هنر آراسته‌ام 

بنابراين اولين اصل در مكتب جمال، اصالت زيبايى است كه همان تجلى اسم جمال الهى مى‌باشد. دومين اصل اين‌كه عشق زاييدۀ همين جمال است.

در ازل پرتو حسنت ز تجلى دم زد 

عشق پيدا شد و آتش به همه عالم زد 

و در جاى ديگر فرموده است:

در ازل داده‌ست ما را ساقی لعل لبت

جرعه جامی که من مدهوش آن جامم هنوز

پس، از نظر حافظ، كسى كه عاشق نيست، زيباشناس هم نيست، بلكه مرده است.

هر آن کسی که در این حلقه نیست زنده به عشق

بر او نمرده به فتوای من نماز کنید

و چون جمال تجلى جاريه است، لذا مى‌توان از عشق‌هاى مجازى براى رسيدن به عشق حقيقى قنطره ساخت.

هر گل نو که شد چمن آرای

ز اثر رنگ و بوی صحبت اوست

«رند» كسى است كه پل، ايجاد مى‌كند و از عشق مجازى به عشق حقيقى مى‌رسد، يعنى به وسيلۀ بال‌هاى زمينى به بام‌هاى آسمانى مى‌رسد و اگر تجلى آسمانى نباشد، انسان عشق زمينى را نيز رها مى‌كند، زيرا غرض عشق حقيقى است.

غرض كرشمۀ حسن است ور نه حاجت نيست جمال دولت محمود را به زلف اياز 

و يا مى‌گويد:

سبز است در و دشت بیا تا نگذاریم

دست از سر آبی که جهان جمله سراب است

در محضر عرفان

کانال_عرفای_کهن