تعطیل نکردن تفکر خویش در برابر آرای بزرگان

☀️

تعطیل نکردن تفکر خویش در برابر آرای بزرگان

دلیلیت، یک دلیل امری نسبی است و نمی‏‌شود بگویند که این دلیل صدرای شیرازی را قانع کرده است، تو با این عقل کلّه گنجشکی چه می‏‌گویی؟
نباید فکر کرد که اگر دلیلی ابن سینا را قانع کرد مرا هم باید قانع کند، و اگر مرا قانع نکرد، حتماً ذهن من یک خللی دارد یا حتماً مغز من خوب کار نمی‏‌کند؛ بلکه ممکن است چیزی برای شما دلیل قانع ‏کننده باشد، ولی برای من قانع‏ کننده نباشد یا بالعکس. قانع‏ کنندگی دلیل، کاملاً بسته به ذهن مخاطبی است که دلیل برایش اقامه می ‌شود و نباید گفت، این دلیل را فلان فیلسوف هم نتوانسته رد کند، چرا که به من ربطی ندارد و به نظر من در یک، دو یا هشت تا از مقدمات آن می‏‌توان تشکیک کرد.

هیچ ‏گاه دکّه خودتان را به خاطر سوپر مارکت دیگران تعطیل نکنید، اگر ابن سینا انسان بزرگی بوده است و سوپر مارکت عظیم فکری ـ فرهنگی داشته است، خوب داشته باشد؛ ما هم زیر این راه پله‏ ها یک دکّه ‏ای داریم، چهار تا قوطی بغل هم گذاشته‏ ایم و مقداری هم نخود و لوبیا در آن ها ریخته‏ ایم، ما نباید در این دکّه را ببندیم. البته نمی‌گوییم که ابن سینا سوپر مارکت خود را ببندد ولی شاید کسی جنس مورد نظر خود را در سوپر مارکت او پیدا نکرد و از ما خرید.
البته انتظار نداریم که همه عالم و آدم سراغ دکّه ما بیایند چرا که تا ابن سینا هست، کسی سراغ ما نمی ‏آید، ولی بالاخره اگر کسی هم آمد، دکّه ما باز است.

بنابراین هر وقت که دکّه‌ی خودتان را به خاطر این که کنار شما یک سوپر مارکت باز شده، بستید زندگی عاریتی دارید نه زندگی اصیل، مگر همین فلاسفه بزرگ ما نیستند که یکی از ادله‏ هایی که برای زندگی پس از مرگ آورده اند، چنین است:
بسیاری از افرادی که می ‏میرند پس از مرگ‌شان به خواب نزدیکان‌شان می‏‌آیند و گاهی چیزهایی مطابق با واقع هم می‏‌گویند و پرده از اسراری برمی‏ دارند. بعد می‏ گویند: خوب، اینکه معلوم است بدنش پوسیده است.
بنابراین مشخص می ‏شود که روحی داشته که آن روح به خواب دیگری آمده است.

می ‏دانید مؤدی این دلیل چیست؟
این است که تصویری به خواب شخصx آمده است و از نظر شخصx این تصویر شبیه ‏ترین تصویر به y است پس با y مساوی است. این استدلال را هیچ احدی نمی ‏تواند قبول کند. این معادله که «تصویری به خواب x می‏ آید و از نظر x شبیه ‏ترین تصویر به تصویرy است مساوی است با y» مورد قبول هیچ ریاضی‌دانی نیست، ولی به هر حال ابن سینا آن را پذیرفته است. حالا آیا به دلیل این که اگر من تا آخر عمر هم جدّ و جهد کنم ممکن است یک صدم عظمت فکری ابن‌سینا را پیدا نکنم باید دکّه‏‌ام را ببندم؟
و تازه این حرف ابن سینا است، چه برسد به فیلسوفان طراز ده و بیست و پنجاه، وقتی ما درباره ابن سینا چنین می‌گوییم شما چه انتظاری دارید که حرف فیلسوف طراز ده را قبول کنیم؟

بنابراین ما باید دکّه خودمان را باز نگه داریم و به هرکس بگوییم: دلیل‌ات را بگو تا ببینم می‏ توانم حرف ات را قبول کنم یا نه؟
در این صورت زندگی اصیل داریم؛ ولی به محض این که گفتیم:
قبول می‏ کنم چون تو از بزرگانی، چون افکار عمومی این را می‏گوید، چون می‏ خواهم هم رنگ با جماعت باشم، چون محبوبیت من حفظ می ‏شود، چون رضای مردم حفظ می‏ شود، چون پدر و مادر من هستید و … دیگر زندگی اصیل ندارید.

این را هم عرض کنم که هر کس گفته است باید از پدر و مادر اطاعت کرد، زندگی اصیل ندارد.
البته شکی در درستی احترام به پدر و مادر نیست ولی احترام غیر از اطاعت است. اصلاً چرا باید از پدر و مادر اطاعت کرد؟
آیا به صرف این که دو نفر باعث شده‏‌اند من به دنیا بیایم باید از آن ها اطاعت کنم؟ این دلیل است!

در قرآن از قول عدّه‏ ای آمده که می‌‏گویند:
«إنّا وَجَدْنَا آبَاءنَا عَلَی اُمه وَ إنّا عَلَی آثَارِهم مُهْتَدون» بعد قرآن می‌گوید:
«أوَ لَوْ کَانَ آبَاؤُهُم لایعْقِلونَ شَیئاً»
آن وقت چه طور است که آبای آن‌ها "لایعقلون شیئا" بودند اما آبای ما این گونه نیستند؟

ما از این آبا و اجداد زیاد داریم، که چون از بزرگان و … هستند باید از آنها حرف شنوی داشته باشیم و لذا زندگی اصیل نداریم. اولین علامت این که زندگی اصیل نداریم این است که نه شادیم، نه امیدواریم و نه آرامش داریم.

زندگی اصیل داشتن به دو جهتی که عرض می‏‌کنم ضرورت دارد:

1️⃣ اگر به درون‌تان توجه دارید و می‏‌خواهید یک درون آباد داشته باشید؛ راهی جز این نیست.
البته این را هم خودتان بیازمایید و به صرف این که من می‌گویم یا عرفاء این نکته را فهمیده‌اند، نپذیرید.

2️⃣ اکثر قریب به اتفاق مشکلات اجتماعی ما به این دلیل است که بت پرستیم و عمل ‌بی ‏اجر و مزد آراء و افکار دیگران هستیم و آنها زندگی ما را سامان می‌دهند!

@molanatarighat

#مصطفی_ملکیان
زندگی اصیل و مطالبه دلیل
.